4 Self-Care ดูแลตัวเองทำได้ทุกวัน
"การดูแลตัวเอง (Self-Care)" จากคำนิยามขององค์การอนามัยโลก (WHO) คือ ความสามารถของบุคคล คนในครอบครัวและชุมชน ในการส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรคภัยไข้เจ็บ รักษาสุขภาพและรับมือกับความเจ็บป่วยและความพิการ ทั้งในกรณีที่มีและไม่มีผู้ให้บริการด้านสุขภาพให้การดูแล
ซึ่งจากคำนิยามนี้จะเห็นได้ว่า การดูแลตัวเองนั้นเป็นสิ่งจำเป็น และเราทุกคนสามารถเริ่มต้นดูแลตัวเองได้ทุกวัน โดยเริ่มตั้งแต่วันนี้เพื่อสุขภาพร่างกายและจิตใจที่สมบูรณ์แข็งแรง ห่างไกลโรคภัยและไม่ต้องกังวลเรื่องค่ารักษาพยาบาลที่อาจเกิดขึ้น โดยการดูแลตัวเองนั้นแบ่งออกเป็น 4 ด้าน ดังนี้
1. การดูแลสุขภาพกาย (Physical Self-Care)
คือ การดูแลสุขอนามัยส่วนตัวให้ดีอยู่เสมอ รวมไปถึงพฤติกรรมการป้องกันโรคภัยไข้เจ็บ เช่น ดูแลเรื่องความสะอาดของร่างกาย อาบน้ำและแปรงฟันให้สะอาดทุกวัน สระผมเป็นประจำ ตัดเล็บมือเล็บเท้าให้สั้น สวมเสื้อผ้าที่สะอาด รวมถึงดูแลเรื่องอาหารการกินให้ดีมีประโยชน์ ดื่มน้ำสะอาด หมั่นออกกำลังกายเป็นประจำ พักผ่อนให้เพียงพอ และควรตรวจสุขภาพ ฉีดวัคซีนที่แนะนำตามช่วงอายุ รวมไปถึงการทำประกันสุขภาพเอาไว้ก่อนเจ็บป่วยเพื่อช่วยดูแลค่ารักษาพยาบาลที่อาจกระทบเงินส่วนอื่นได้
2. การดูแลสุขภาพจิตและอารมณ์ (Mental And Emotional Self-Care)
นอกจากดูแลสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงแล้ว สุขภาพจิตก็เป็นเรื่องที่ต้องให้ความสำคัญเช่นเดียวกัน โดยเราควรฝึกมองในแง่บวก รู้จักรักตัวเอง ให้อภัยตัวเอง ฝึกปฏิเสธสิ่งที่ทำให้รู้สึกไม่สบายซะบ้างและอย่าลืมหากิจกรรมคลายเครียดหรือกิจกรรมที่ช่วยเพิ่มทักษะตามที่ตัวเองสนใจ เพื่อมาช่วยผ่อนคลายความขุ่นมัวในจิตใจให้กลับมาสดใสเหมือนเดิม
3. การดูแลจิตวิญญาณ (Spiritual Self-Care)
เป็นการดูแลตัวเองจากภายในให้สงบ เยือกเย็น เช่น นั่งสมาธิ สวดมนต์ การจดบันทึกความรู้สึกในแต่ละวัน หรือออกไปเที่ยวเพื่อดื่มด่ำกับธรรมชาติก็ช่วยได้
4. การดูแลสุขภาวะทางสังคม (Social Self-Care)
นอกจากดูแลตัวเองแล้ว เราก็ต้องดูแลความสัมพันธ์กับคนรอบตัวด้วย เพราะการมีปฏิสัมพันธ์กับคนรอบตัวจะช่วยลดความเครียดและเพิ่มความสุขในจิตใจได้อย่างไม่น่าเชื่อ ลองหาเวลาว่างไปทำกิจกรรมร่วมกับครอบครัว หรือนัดเจอเพื่อนฝูงแลกเปลี่ยนเอเนอจี้บ้างก็ดี
ประโยชน์ของการดูแลตนเองระยะยาว
การดูแลตัวเองทั้ง 4 องค์ประกอบที่กล่าวมานั้นอาจดูเหมือนจะง่าย ดูไม่มีอะไรมาก แต่จริง ๆ แล้วก็ยากเอาเรื่องอยู่ เพราะต้องอาศัยทั้งวินัยและกำลังใจในการทำอย่างมาก แต่เชื่อเถอะว่า หากทำได้ต่อเนื่องจนกลายเป็นนิสัยจะส่งผลดีต่อทั้งสุขภาพร่างกายและสภาพจิตใจของเราในระยะยาวได้อย่างแน่นอน ใครอยากลองดูแลตัวเอง สามารถทำตามวิธีง่าย ๆ นี้ได้เลย
- กินอาหารที่มีประโยชน์ให้ครบทุกมื้อและปริมาณพอเหมาะ เน้นผักผลไม้ให้มาก ดื่มน้ำให้เพียงพอ และลดเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน แอลกอฮอล์ หรือน้ำอัดลม และกินวิตามินที่ขาดเพื่อเสริมให้เพียงพอต่อร่างกายได้ เช่น วิตามินซี วิตามินบีรวม วิตามินอี สังกะสี ลูทีน เป็นต้น
- ควรพักผ่อนให้เพียงพอ โดยผู้ใหญ่ควรนอนหลับให้ได้วันละ 7–9 ชั่วโมง และไม่เล่นโทรศัพท์มือถือ หรือใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ ก่อนนอน เพราะแสงสีฟ้า (Blue Light) จะทำให้นาฬิกาชีวภาพ (Circadian Rhythm) ของร่างกายทำงานผิดเพี้ยนไป จนส่งผลให้มีปัญหานอนหลับยาก นอนไม่เป็นเวลา และทำให้อารมณ์เปลี่ยนแปลงได้
- หมั่นออกกำลังกายสม่ำเสมอ อย่างน้อยสัปดาห์ละ 150 นาที หรือเฉลี่ย 5 วัน วันละ 30 นาที จะไปเข้ายิมหรือออกกำลังกายแบบ Body Weight ที่บ้านแทนก็ได้หากมีพื้นที่จำกัด
- รู้จักลำดับความสำคัญ สิ่งไหนสำคัญให้ทำก่อน หากเหนื่อยก็รู้จักพักและปฏิเสธในสิ่งที่ทำไม่ได้บ้าง เพื่อลดความกดดันและความเครียดในจิตใจ
- ฝึกมองโลกในแง่ดีและรู้จักขอบคุณสิ่งต่าง ๆ ในชีวิต ทำกิจกรรมคลายความเครียด เช่น การทำสมาธิ พบปะเพื่อนฝูง เล่นกับสัตว์เลี้ยง
การดูแลตัวเองสามารถทำได้ทุกวันโดยไม่ต้องรอให้เจ็บป่วยก่อน หันมาเริ่มเตรียมความพร้อมในเรื่องสุขภาพและการเงินตั้งแต่วันนี้ เพื่อร่างกายแข็งแรงและมีอายุยืนยาว อีกทั้งยังเสริมความมั่นใจในการเงินโดยการทำประกันสุขภาพ เพื่อเป็นหลักประกันในยามที่ตนเองเจ็บป่วย